Hybride event: De cirkel is nog niet rond: waarom sijpelt circulariteit zo traag door in de bouwsector?
Hybride event
Circulariteit staat bij bouwend Vlaanderen nog maar in de kinderschoenen. De bouwsector mag zichzelf dan wel op de borst kloppen dat meer dan 90% van het bouwafval in Vlaanderen wordt gerecycleerd, vaak moeten de hergebruikte elementen en materialen bij ieder hergebruik trapsgewijs aan waarde en functionaliteit inboeten. Toch kan volledige circulariteit pas bereikt worden wanneer gerecupereerde bouwmaterialen een herbestemming krijgen zonder waarde- of functionaliteitsverlies. Op het event van de Bouwschil keken we hoe de circulaire mindset ingang kan vinden in een sector met productieprocessen die historisch weg van circulariteit zijn gegroeid, en die nog altijd verantwoordelijk is voor 40% van de wereldwijde CO2-uitstoot.
Evolutie tot lineair proces
Lionel Devlieger (UGent, Rotor, RotorDC) kan steunen op een ruime expertise op het vlak van circulair bouwen en de recuperatie van bouwmaterialen. Circulariteit vindt volgens hem zo moeizaam ingang in de bouwsector omdat onze lineaire omgang met het proces van bouwmaterialenproductie tot gebouw zo ingebakken en geoptimaliseerd is. Devlieger: “Dat is te wijten aan een aantal maatschappelijke evoluties die plaatsvonden tijdens de modernisering van de bouw in Vlaanderen. Mechanisering zorgde voor verhoogde productiviteit via een grootschalige vervanging van mankracht door energie. Die verhoogde productiviteit zorgde op zijn beurt voor verhoogde lonen, en dus voor een zichzelf versterkende loop via verhoogde druk om mankracht door machines te vervangen.”
Ons lineaire bouwproces ontaardde in uitwassen als het wegwerpvastgoed, waarbij ondoordacht ontworpen gebouwen als paddenstoelen uit de grond schoten en soms al na 20 jaar – lang voor de afschrijftermijn – opnieuw werden afgebroken.”
- Lionel Devlieger, UGent, Rotor, RotorDC
Voeling kwijt met bouwen
Het resultaat? De bijzonder goed gestroomlijnde, maar veelal lineair opgevatte productie van bouwmaterialen. Het proces om een afgewerkt gebouw opnieuw tot herbruikbare materialen te transformeren verdween naar de achtergrond. De gevolgen van deze evolutie lieten niet op zich wachten. “Vooraleerst treedt er een zekere vervreemding op,” weet Devlieger. Hij legt uit: “Slechts een fractie van de bevolking is nog tewerkgesteld in de productie van bouwmaterialen, omdat heel wat processen een pak minder arbeidsintensief zijn geworden, of zelfs helemaal zijn geautomatiseerd zodat geen mensenhand de producten heeft vastgehouden voor ze op de werf belanden. We zijn de voeling kwijt met bouwen.”
Schaalvergroting
Die verregaande industrialisering van de productieprocessen leidde bovendien tot een schaalvergroting, hetgeen heel wat kapitaal vergt, en zo krijg je noodgedwongen een vergroting van de groepen die zich met productie bezighouden. “Zo is de wereldwijde cementproductie voor niet minder dan 75% in handen van slechts vijf grote spelers,” illustreert Devlieger de kwestie. “Alle bovengenoemde elementen samen zorgen voor een lineair systeem dat weinig rekening houdt met wat er aan het einde van de levensduur met bouwmaterialen moet gebeuren: we maken de cirkel niet rond. Dat ontaardde bijvoorbeeld in uitwassen als de trend van het zogenaamde ‘wegwerpvastgoed’ die op het einde van de 20ste eeuw de kop opstak. Daarbij schoten ondoordacht ontworpen gebouwen als paddenstoelen uit de grond en werden ze soms al na 20 jaar – lang voor de afschrijftermijn – opnieuw afgebroken.”
Intelligente ruïnes en kwalitatieve materialen
Als afsluiter geeft Devlieger nog enkele aanraders mee die ons op weg kunnen helpen naar een economisch haalbare circulaire bouwsector: “Herken intelligente ‘ruïnes’ waarin veel hoogwaardig herbruikbaar materiaal zit vervat, want het is dat kwalitatieve materiaal dat economisch het interessantst is om te recupereren. Opteer altijd eerst voor renovatie en transformatie, dán pas voor nieuwbouw. Als nieuwbouw toch aan de orde is, opteer dan voor gebouwen die de tand des tijds kunnen doorstaan, en ontwerp met waardevolle materialen die in aanmerking komen voor hergebruik en hoogwaardige recyclage in de toekomst. Probeer dus ook in nieuwe projecten zo veel mogelijk hergebruik te integreren. Toegegeven: dat vergt een verandering in mindset en in gestelde verwachtingen bij ontwerper, bouwheer en eindgebruiker: zullen ze een nieuwbouw tjokvol met gerecupereerde elementen nog als nieuw beschouwen? Ook logistiek vergt de evolutie een inspanning, want er is veel ruimte nodig om de herbruikbare materialen op te slaan tot ze aan een nieuw leven kunnen beginnen.”
De circulaire gevel: een update
Na het boeiende betoog van Devlieger mochten Raf De Preter en Jos Vandamme het podium betreden. Als kennispartners van De Bouwschil gaven zij een update over de circulaire gevel die op initiatief van De Bouwschil en met producten van de partners van het platform werd ontworpen, en waarvan de realisatie in de jonge, enthousiaste handen van de leerlingen van de afdeling bouwtechniek van Don Bosco Sint-Denijs-Westrem ligt.
Bij de afbraak en herbestemming van een gebouw vormen automatisch gegenereerde materiaaldatabanken een informatiebron van onschatbare waarde.”- Jos Vandamme, C3A
De Preter geeft toe dat het project een complexe denkoefening is geweest: “we willen alle elementen van de bouwschil in dit project vervat zien, maar als je dat circulair wil doen, dan moet je rekening beginnen houden met de verschillende levensduren van de elementen. Zo moet het buitenschrijnwerk zonder schade uit de muur gehaald kunnen worden: een bakstenen muur zal immers minder snel aan vervanging toe zijn dan het raam dat erin zit.”
Wie circulair wil bouwen, mag niet vergeten dat verschillende elementen van de bouwschil een verschillende levensduur hebben."- Raf De Preter, Bureau Bouwtechniek
Vandamme valt De Preter bij, en duidt op de toegevoegde waarde om het project met BIM in Revit te ontwikkelen: “Na het ontwerp in het programma ingevoerd te hebben, kan je alle elementen en materialen in kaart brengen en een heuse materialendatabank opstellen. Bij de afbraak en herbestemming van een gebouw – of in dit geval van de mock-ups van de circulaire gevel – vormt dat een informatiebron van onschatbare waarde.”
Download de presentatie
Download presentatie Lionel Devlieger: Waarom sijpelt circulariteit zo traag door in de bouwsector?
Fotogalerij
Programma
Ontvangst
Start livestream met een streepje muziek
Hoogbouw aan de kust: door weer en wind met duurzaam buitenschrijnwerk
One Baelskaai in Oostende kadert in het masterplan Oosteroever, waarbij deze oude industriële havenzone wordt ontwikkeld tot volwaardig stadsdeel. Voor One Baelskaai ontwierp Reynaers Aluminium onder andere een op maat gemaakt schuifraam met vooruitstrevende lucht-, wind- en waterdichtheidsklasses die geschikt zijn voor uitdagende hoogbouw aan de kust.
Lionel Devlieger (UGent, Rotor, RotorDC) - Waarom sijpelt circulariteit zo traag door in de bouwsector?
Prof. Lionel Devlieger legt in zijn keynote de vinger op de wonde: wat schort er aan de hedendaagse bouwsector dat de circulaire mindset zo traag doorsijpelt? Wat betekent het eigenlijk om écht circulair te bouwen? Welke obstakels komen we tegen op de weg naar volledige circulariteit, en hoe kunnen we de traag transformerende tanker die de bouwsector is voldoende bijsturen richting circulariteit en duurzaamheid?
Glashelder toegelicht: hoe geveloriëntatie glaskeuze beïnvloedt
Het WZC Nieuwerkerken werd onlangs uitgebreid met een nieuwbouw van 100 bedden. Binnen deze nieuwbouw was het de filosofie van de bouwheer om een zo ruim mogelijk aanbod aan types woonomgevingen aan te bieden. Saint-Gobain stond in voor het glas dat bij de nieuwbouw gebruikt werd, en van hen leren we waarom geveloriëntatie zo cruciaal is voor de glaskeuze.
De Bouwschil bouwt een circulaire gevel: stand van zaken
Met het plan voor de bouw van een circulaire gevel stapte De Bouwschil naar kennispartners Jos Vandamme (C3A) en Raf De Preter (Bureau Bouwtechniek). Begin juni deelden De Preter en Vandamme de eerste plannen voor twee mock-ups van een circulaire gevel.
De op elkaar af te stemmen bouwmaterialen werden door de verschillende partners van De Bouwschil geleverd; voor de uitvoering werd het nabijgelegen Don Bosco Sint-Denijs-Westrem onder de arm genomen. Leerlingen uit de derde graad van de studierichting Bouwtechniek zijn samen met enkele leerkrachten in de eerste helft van het schooljaar aan de slag gegaan met de ontwerpen. Op het event volgt een stand van zaken.
Hoogwaardig afwateren bij Tweed in Brussel
In de schaduw van het Justitiepaleis van Brussel werd Tweed gebouwd, een kantoorgebouw dat is opgetrokken volgens de principes van passiviteit, modulariteit en duurzaamheid. Om in een verharde, stedelijke omgeving als Brussel een betrouwbare afwatering te garanderen werd beroep gedaan op lineaire en discrete afwateringssystemen van ACO.
Testimonials: Hoe gaan de partners van De Bouwschil als fabrikant en onderneming om met circulair bouwen?
Zeker wat betreft circulariteit is het cliché “stilstand betekent achteruitgang” niet gelogen. Anno 2021 staan duurzaamheid en circulariteit hoog op de agenda in de bouwsector – althans, dat zou toch moeten. We bieden Knauf, VMZINC, Renson en Soudal de gelegenheid om uit de doeken te doen welke inspanningen zij als fabrikant leveren om de weg richting circulariteit te plaveien.
Duurzame gevelstenen en stadsverdichting: twee Gentse projecten op een steenworp van elkaar
De Leiekouter en het Handelsdokkaai in Gent zijn nieuwe woonprojecten in het kader van stadsverdichting. Steenbakkerij Vande Moortel stond in voor de gevelstenen bij beide projecten.
Warmlopen voor circulariteit met mechanisch bevestigde isolatie
Wat duurzaam en circulair bouwen juist inhoudt, is voor veel kandidaat-bouwers niet meteen duidelijk. Architectenbureau Mijnplanb.be besloot daarom een conceptwoning te ontwikkelen met daarin de nieuwste duurzame en circulaire innovaties. De XPS-isolatie van Soprema past in dat plaatje: duurzaam en lokaal geproduceerd, en volledig mechanisch bevestigd met het oog op toekomstige afbraak en herbestemming. Bovendien kan het materiaal als plaat hergebruikt worden, maar het kan ook vermalen worden tot grondstof voor nieuwe panelen.
Netwerkmoment met diner conform de COVID-richtlijnen
De inspiratiesessie wordt u GRATIS aangeboden dankzij de partners van De Bouwschil.
B2Build Academy verenigt het volledige bouwteam. Want discipline-overschrijdend denken is de beste garantie voor toekomstgerichte oplossingen. B2Build Academy biedt kennis en inspiratie, trends en evoluties.
Onze bouw partners
Word partner en zet proactief in op kennisdeling, samenwerking en dialoog tussen alle actoren binnen de bouwsector. Ontwikkel samen met niet-concurrentiële partners leadgenereratie op basis van gepersonaliseerde content rond referentieprojecten, hybride events en performante online marketing.
Onze kennispartners
Onze corporate partners
De Bouwschil maakt deel uit van het B2Build Mediaplatform. Onze corporate partners onderschrijven de doelstellingen van B2Build, waarbij we ons richten tot de verschillende actoren in de bouwsector. Steeds met het oog op duurzame en circulaire ontwikkelingen of toepassingen in functie van samenleving en eindgebruiker.
Sluit gratis aan bij B2Build Academy en geniet van deze voordelen
- Toegang tot onze zes thematische bouwplatformen
- Deelname aan inspiratie-events rond actuele kennis uit de bouwsector
- Netwerking met het bouwteam
- Rechtstreeks contact met 60 fabrikanten